top of page
2022
BYZANTINE TRANSCRIPTIONS
ΚΗΠΟΙ ΟΛΟ ΦΩΣ
GARDENS FULL OF LIGHT
Βυζαντινές Μεταγραφές ζωγραφικής χειρογράφων κειμένων με την τεχνική της αυγοτέμπερας και ανάγλυφα επιτοίχια με σπαράγματα βυζαντινών αναγλύφων. Μια ματιά στην ιερή πλευρά της τέχνης. Καλειδοσκοπικές συνθέσεις που κοιτάζουν από ένα παράθυρο του σήμερα, τον κόσμο του Βυζαντίου, δημιουργώντας ένα "θυμάμαι" πέρα από το χρόνο και το χώρο.
ByzantineTranscriptions of manuscripts paintings, using the technique of egg tempera and embossed murals with fragments from byzantine details. A view in the sacred side in Art. Kaleidoscopic formations take a look through a present frame at the world of Byzantium, providing an " i remember" beyond time and space.
Στην έκθεση της Μαρίας-Σμαράγδας Σκούρτα «Βυζαντινές μεταγραφές. Κήποι όλο φως», στους χώρους του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου, εκτίθενται δύο σειρές έργων εμπνευσμένων από την εμβληματική μεγαλοπρέπεια της βυζαντινής τέχνης.
Η πρώτη ενότητα, «Βυζαντινές μεταγραφές», περιλαμβάνει συνθέσεις από αντίγραφα βυζαντινών χειρογράφων με ανθέμια και ζωφόρους. Όλες οι αναπαραστάσεις, ζωγραφικές, τριδιάστατες κατασκευές και ψηφιακά έργα, προέρχονται από τη χριστιανική ορθόδοξη τέχνη και φέρουν σύμβολα από το ζωικό ή φυτικό κόσμο και γεωμετρικά διακοσμητικά στοιχεία.
H δημιουργία αυτών των έργων ακολούθησε μια επίμοχθη πορεία, που απαίτησε χρόνο, γνώση πολλών τεχνικών, σχεδιαστική δεξιοτεχνία, έμπνευση και σεβασμό τόσο στα βυζαντινά πρότυπα όσο και στις σημερινές προσεγγίσεις. Αρχικά πραγματοποιήθηκε η βιβλιογραφική έρευνα για τη θεματική επιλογή και ακολούθησε η σπουδή των ανθιβόλων. Στα περιγράμματα προστέθηκαν οι σχεδιαστικές ζωγραφικές λεπτομέρειες και χρώμα, έως τον σχεδιασμό των νέων μορφικών συνθέσεων. Στη συνέχεια η εικαστικός επεξεργάστηκε αρχικά ψηφιακά το σύνολο των έργων και υλοποίησε με την τεχνική της αυγοτέμπερας συνθέσεις φορτισμένες με την πνευματική κληρονομιά του Βυζαντίου. Κατά τη διαδικασία του σχεδιασμού και της εφαρμογής η Μαρία-Σμαράγδα Σκούρτα βασίστηκε αισθητικά στην επανάληψη των προτύπων, την αντικριστή παράθεσή τους, τη σμίκρυνση ή μεγέθυνσή τους, επινοώντας πολλαπλούς, πολυεπίπεδους και καλειδοσκοπικούς συνδυασμούς μέχρι την τελική επιστροφή σ’ έναν φαντασιακό πνευματικό κήπο.
Στη δεύτερη ενότητα, οι «Δεήσεις», περιλαμβάνονται τέσσερα σύνολα έργων με ανάγλυφες συμβολικές αναπαραστάσεις, που λειτουργούν ως «Μνημονικά ίχνη».
Τα «Πρόσφορα», «Τάματα», «Φυλακτά» αναφέρονται στα υλικά ή άυλα δώρα-αντίδωρα και αναδεικνύουν το συναισθηματικό τους φορτίο και τη βαθιά σημασιολογική τους αναφορά. Πρόκειται για συνθέσεις μικτής τεχνικής, που αποτελούνται από πορσελάνινα σπαράγματα βυζαντινότροπων αναγλύφων, πλαισιωμένων από στιβάδες νημάτων σε περίτεχνα ξύλινα πλαίσια.
Η ενότητα συμπληρώνεται από επιδαπέδια επιφάνεια συγκροτημένη από ψηφιδωτή σύνθεση με μικτή τεχνική από πορσελάνη, χρυσές ψηφίδες, υφάσματα, νήματα και ξύλο.
Οι «Δεήσεις» λειτουργούν ως ερέθισμα μνήμης στον θεατή και η δημιουργός αναφέρει χαρακτηριστικά: «Η λησμοσύνη είναι αναγκαία για να αποκτήσει ο χρόνος πυκνότητα, για να υπάρξει πρόσβαση στον αισθητό χρόνο… Υπάρχει λοιπόν ένα πλαισίωμα που βοηθά αυτές τις αναπαραστάσεις να παραμείνουν ως τέτοιες, αλλά συγχρόνως να κινηθούν κοντά στις πρώτες ψυχικές εγγραφές, που είναι νοούμενα και φαινόμενα, σύμφωνα με τον Καντ. Έτσι αποκωδικοποιώ, ανιχνεύω τα σημαίνοντα, συναινώ να συνεπαρθώ… Στον μουσειακό χώρο μέσω της ονειροπόλησης του υποκειμένου τα εικαστικά παράγωγα δημιουργούν επενδύσεις ανάμεσα στη συνείδηση και στο ασυνείδητο… Η γλώσσα των συμβόλων νοηματοδοτεί τα έργα ως παράθυρα, όπου η εικαστική πράξη μορφοποιεί τον συμβολικό της οπλισμό: μια μορφή σκέψης χωρίς σκεπτόμενο».
Οι βυζαντινές εικονογραφικές αφομοιώσεις στο έργο της, αν και αποσπασματικές, διατηρούν έντονα τη μορφική τους φυσιογνωμία χωρίς να αποποιούνται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους. Τα βυζαντινά στοιχεία αναδεικνύονται μέσα από την καινοτόμο παραστατικότητα της εικαστικού και αποκτούν ένα νέο απεικονιστικό ύφος. To αρχικό σημασιολογικό φορτίο της επιμελημένα απόκοσμης θρησκευτικής τέχνης στη δική της εικαστική γλώσσα έχει αποκρυπτογραφηθεί και έχει επιφορτισθεί μ’ ένα νέο εννοιολογικό υπόβαθρο. Μέσα απ’ αυτή την αισθητική μετάβαση ο θεατής εξοικειώνεται με την πλαστική διατύπωση και εν γένει την καλλιτεχνική αξία της βυζαντινής τέχνης. Οι απεικονίσεις, από το πρότυπο στο σύγχρονο, προβάλλουν την ιδιότυπα αρμονική της αφήγηση, που εξυμνεί την τεράστια κληρονομιά της τέχνης του Βυζαντίου και προκαλεί ιδιαίτερη αίσθηση στον θεατή.
Επιμέλεια Κειμένων Έκθεσης
Λουίζα Καραπιδάκη
Maria-Smaragda Skourta ‘s exhibition: "Byzantine Transcriptions. Gardens full of light", in the Byzantine and Christian Museum, comprises two sections of works inspired by the emblematic splendour of Byzantine art.
The first section: "Byzantine Transcriptions", includes compositions made from copies of Byzantine manuscripts with anthemia and friezes . All the representations - paintings, three-dimensional constructions and digital works - are derived from Byzantine art and bear symbols from the animal or vegetable kingdom, as well as decorative geometric elements. The creation of these works followed a persistent process, which required time, knowledge of many techniques, design virtuosity, inspiration and respect for both Byzantine models and contemporary approaches. Initially, a bibliographical research for the thematic selection was carried out, followed by the study of anthivola-copies Designed painting details and colour were added to the outlines in order to create new compositions of form. The artist then digitally processed the set of works and realized compositions charged with the spiritual heritage of Byzantium, using the egg-tempera technique. During the process of design and the implementation , Maria-Smaragda Skourta relied aesthetically on the repetition of motifs, their juxtaposition, reduction or enlargement, inventing multiple, layered and kaleidoscopic combinations. Thus her completed compositions plausibly refer to an imaginary spiritual garden.
The second section: "Thanksgivings ", includes four sets of works with embossed symbolic representations that function as "Mnemonic Traces". The "Oblations", "Offerings" and "Talismans", refer to the material or immaterial gifts-counter gifts , emphasizing the emotional charge and the profound semantic reference of these devotional objects. They are mixed-media compositions, consisting of wood, fabric, mosaics and terracotta using the raku technique. The section is completed by a floor mosaic composition of fragments of Byzantine-type reliefs made of porcelain, golden tesserae, fabrics, threads, encased in wooden frames. The "Thankgivings" function as a memory stimulus for the viewer, as the creator says: "Oblivion is necessary, so that time can attain density, so that we can gain access to sensible time... Therefore, a given framework assists these representations in remaining as they are , but at the same time in moving close to the first psychic entries, which are conceptions and phenomena, according to Kant. In this way I decode, I detect the meanings, I consent to be carried away... In the museum space, through the subject's reverie, visual representations create links between consciousness and the unconscious... The language of symbols conceptualizes works of art as windows, where the visual act shapes its symbolic armament: a form of thought without a thinker”.
The Byzantine iconographic assimilations in the work of Maria-Smaragda Skourta, although fragmentary, strongly preserve their formal character without abandoning their particular characteristics. The Byzantine elements are highlighted through the artist's innovative representativeness and acquire a new pictorial style. The original semantic load of the elaborately occult religious art has been decrypted into her own visual language and charged with a new conceptual background. Through this aesthetic transition, the viewer becomes familiar with the plastic formulation and the artistic value of Byzantine art in general. The final representations highlight the artist's uniquely harmonious narrative, which celebrates the immense heritage of Byzantine art and evokes a special feeling to the viewer.
Louisa Karapidaki,
Art historian
Αντίγραφα Χειρογράφων /
Transcriptions from Byzantine Manuscripts
Μια σειρά διακοσμητικών αναπαραστάσεων που φέρουν μορφικά στοιχεία από ζώα και φυτά.
Όλα τα έργα είναι αντίγραφα λεπτομερειών από γνήσια βυζαντινά χειρόγραφα , υλοποιημένα σε χειροποίητο ύφασμα και ξύλο με την τεχνική της αυγοτέμπερας.
A series of decorative elements with animal or plant representations. The above exhibits are exact copies of genuine byzantine manuscripts. They are painted on handmade tissue on wood using the technique of egg temper
Η ΠΥΛΗ / THE GATE
Παράγωγο όλων αυτών των μεταγραφών είναι μια σειρά διαλογιστικών συνθέσεων που αντλεί το υλικό της από την συρραφή και την ανακατασκευή των «λεπτομερειών» (details) των παραπάνω ενοτήτων, συνθέτοντας καλειδοσκοπικά παλίμψηστες εικόνες που λειτουργούν όλες μαζί ως σύνθεση , αλλά και κάθε μία ξεχωριστά.
A holistic work, like a mosaic , composed from 140 cruciform pieces is presented in 8 sections The whole work is a puzzle , in a three-dimensional image but at the same time each one piece functions separately by reading it from 10 cm to 10 m.Beginning from the motifs of Byzantine manuscripts, the work symbolically represents the spirituality of Byzantium.It is painted on handmade tissue on wood using the technique of egg tempera.
The present iconography like an ontologic kaleidoscope, re-cognizes, reads a new, the mythology of flora and fauna. It is an archaeology of symbols, which re-affirms the stamina of the Greek ethos. However tattered and swirling in the maelstroms of History, the Greek tradition, mythical, Hellenistic, Christian, byzantine, medieval or folk, constantly regenerates itself.
Ο ΖΩΔΙΑΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ / THE ZODIAC CIRCLE
Η παρούσα Ενότητα ασχολείται μένα εικονογραφημένο χειρόγραφο του 12ου αιώνα , ονόματι «Τυπικό 1199» της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπεδίου του Αγίου Όρους .
Μικρό σε μέγεθος αυτό το χειρόγραφο , αποτελείται από 315 φύλλα στα οποία περιέχονται οι τυπικές διατάξεις των ακολουθιών του έτους. Οι παραστάσεις των μηνών πλαισιώνονται με μια κόκκινη γραμμή και εκτείνονται πάνω από τις στήλες του κειμένου , μπροστά από κάθε μήνα. Συνοδεύονται όλες με τα αντίστοιχα ζώδια, οι γκριζογραφίες των οποίων δημιουργούν έντονη αντίθεση με τις πολύχρωμες προσωποποιήσεις των μηνών.
Πέρα από τις διευκρινιστικές εισαγωγές, για το υλικό όπως υπάρχει στο ημερολόγιο της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπεδίου, η Ενότητα αυτή ο «Ζωδιακός κύκλος» διαρθρώνεται πάνω στην ιδέα της μετάβασης από το Αρχαίο κόσμο στον Βυζαντινό.
Ο Κώδικας που χρησιμοποιείται , δηλαδή η δοτή γλώσσα, είναι ένας απλός φορέας των σημασιών και ακόμα περισσότερο μία χαρτογράφηση των εποχών, χάρις στην σύζευξή του με τα φορτία του- σημασίες , εικόνες. Στο φυσικό κόσμο διαδραματίζονται τα φαινόμενα των εποχών σαν ένα ημερολόγιο.
This Section deals with an illustrated manuscript of the 12th century, called "Typikon 1199" of the Holy Monastery of Vatopedi on Mount Athos.
Small in size this manuscript , consists of 315 leaves in which are contained the formal orders of the year's services. The representations of the months are framed by a red line and extend over the columns of text , in front of each month. They are all accompanied by the corresponding signs of the zodiac, whose greyish graphics create a strong contrast with the colourful personifications of the months.
Apart from the clarifying introductions, for the material as it exists in the calendar of the Holy Great Monastery of Vatopedi, this Section the "Zodiac" is structured around the idea of the transition from the Ancient World to the Byzantine.
The Codex used , i.e. the donor language, is a simple carrier of meanings and even more a mapping of the seasons, thanks to its coupling with its loads - meanings , images. In the natural world the phenomena of the seasons play out like a calendar.
ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ & ΜΝΗΜΗΣ
HYPOTHETICAL RECONSTRUCTIONS OF HISTORY & MEMORY
Ανάγλυφες και ζωντανές νησίδες παρατήρησης τα βυζαντινά χειρόγραφα γίνονται οι αισθητηριακοί και συναισθηματικοί σταθμοί του βιώματος του παρατηρητή. Νέα ψυχικά μορφώματα προσδίδουν οργάνωση στο άμορφο άπειρο των φαινομένων
Στο μουσειακό χώρο μέσω της ονειροπόλησης του υποκειμένου τα εικαστικά παράγωγα δημιουργούν επενδύσεις ανάμεσα στη συνείδηση και το ασυνείδητο.Τα σημεία είναι εκεί για να σκεφτούμε τα αντικείμενα που δεν είναι παρόντα.Η παραγωγή σημείων συγκροτεί ένα είδος γραφής που προηγείται της ομιλίας και της σκέψης .
Έτσι, ο πολλαπλασιασμός των αναπαραστάσεων συνιστά χώρο μετασχηματισμού του βιώματος σε ένα περιέχον που θα το αποτοξινώσει.Η γλώσσα των συμβόλων νοηματοδοτεί τα έργα ως παράθυρα όπου η εικαστική πράξη μορφοποιεί το συμβολικό της οπλισμό:μια μορφή σκέψης χωρίς σκεπτόμενο.
Embossed and living islands of observation, Byzantine manuscripts become the sensory and emotional stations of the observer's experience. New psychic forms give organization to the amorphous infinity of phenomena
In the museum space, through the subject's reverie, visual derivatives create investments between consciousness and the unconscious.The signs are there to think about objects that are not present.The production of signs constitutes a kind of writing that precedes speech and thought.
Thus, the proliferation of representations constitutes a space for the transformation of experience into a container that will detoxify it.The language of symbols conceptualizes the works as windows where the visual act forms its symbolic armament:a form of thinking without thinking.
ΔΕΗΣΕΙΣ
PRAYERS
Δάπεδο / Ground
Συνθέσεις από πορσελάνη, χρυσές ψηφίδες και ξύλο με ανάγλυφα διακοσμητικά βυζαντινά μοτίβα. Όλες μαζί συνθέτουν μια επιδαπέδια επιφάνεια με μικρά κομμάτια (σπαράγματα) εναρμονισμένα μεταξύ τους, σαν μνημονικά ίχνη.
Compositions of porcelain, gold pieces of mosaic and wood with embossed decorative Byzantine motifs. All together they form a floor surface with fugitive pieces (fragments) harmonized between them, like memory traces.
Τάματα / Ex-votos
Μια σειρά σφραγισμάτων, σφραγίδων και αναθημάτων (τάματα), προσφερόμενα υπέρ υγείας ή από ευγνωμοσύνη λόγω ευεργασίας. Τα χρησιμοποιούμενα υλικά είναι ξύλο και terracotta με την τεχνική raku.
A series of stamps, seals or EX-votos, offered to ensure health or as a sign of gratitude for a favor. The used materials are wood and terracotta by the technique raku.
Πρόσφορα / Altar bread
Αναπαραστάσεις άρτων, συμβολίζουν πίστη και επιθυμία για ευλογία. Μεικτή τεχνική (ξύλο , terracotta, ύφασμα, ψηφίδες).
Representations of the alter bread ("offerings") made by members of the Greek Orthodox faith for celebration of the Divine Liturgy. Symbolize faith and desire for blessing. Mixed technique (wood, terracotta, fabric, tiles).
Φυλακτά / Talismans
Εικαστικές συμβολικές αναπαραστάσεις φυλακτών. Μεικτή τεχνική (ξύλο, terracotta, ύφασμα, ψηφίδες).
Conceptual, symbolic representations of Talismans or charms. Mixed technique (wood, terracotta, fabric, tiles).
Η Ιδέα πίσω από την έκθεση
The Exhibition Concept
Η Εικαστικός συνομιλεί με τους κήπους του Μουσείου και τις Συλλογές των εικονο- γραφημένων Βυζαντινών Χειρογράφων δημιουργώντας συνθέσεις από λεπτομέρ- ειες ανθεμίων, πτηνών και άλλων σκηνών όπως αυτές ιστορούνται στα περιθώρια των κειμένων τους.
Παρουσιάζεται μία εγκατάσταση ως συμφυρμός μεγεθυμένων μοτίβων που συγκλίνουν σε νέες συνθέσεις δημιουργώντας «βυζαντινότροπες» μάνταλες. Χώροι εντός χώρου δημιουργούν ένα σύμπλεγμα διαγραμμάτων με πολλές αναγνώσεις. Ο εν λόγω «γλωσσικός» κώδικας είναι το εννοιολογικό αλφαβητάρι των αισθητικών σχέσεων μεταξύ των επιμέρους στοιχείων και της συνολικής εικόνας. Αυτές οι «διαδράσεις» υλικών και συμβόλων, αποτελούν ένα πρώτο χώρο συμπερίληψης άλλων, που σχετίζονται με τις αισθήσεις και την ιστορική μας μνήμη παρέχοντας πεδίο δράσης για τα ενεργήματα της σκέψης.
Έτσι, δημιουργούνται τα αισθητικά περικαλύμματα, εμφανίζονται οι δομές με τις συναρμογές τους και το εικαστικό υλικό αποκαθιστά αναδραστικά τη σχέση του με τη μεταβλητή του παρελθόντος.
Η παρούσα Έκθεση εντάσσεται σε μια τάση συνάντησης της σύγχρονης Τέχνης με την Αρχαιολογία και την Ιστορία (“ar(t)chæology”) και συμβάλλει στην αποκατάσταση της σχέσης του θεατή με την τέχνη μέσα από ευφάνταστες γέφυρες από το παρελθόν στο σήμερα.
Μαρία-Σμαράγδα Σκούρτα
The Artist converses with the Museum's Gardens as well as with the illustrated Byzantine manuscripts collections, creating compositions from details of the anthems, birds and other scenes as they are recorded in the margins of their texts.
The present Installation, in which patterns are magnified and converge into new compositions, is creating byzantine mandalas. Spaces within space create a cluster of charts with multiple readings. The one in question “linguistic” code is the conceptual alphabet of the aesthetic relationships between the individual elements and the overall image.
These "transactions" of materials and symbols are a first space within other spaces related to our senses and our historical memory providing an imaginary surface for the energies of thought. This creates aesthetic enclosures, structures or assemblages and retroactively restores its relationship with the past variable.
This Exhibition is part of a movement where contemporary Art meets Archaeology and History ("ar(t)chæology") and contributes to the rehabilitation of the viewer's relationship with Art through imaginative bridges from the past to the present.
Maria-Smaragda Skourta
bottom of page